چکیده مقاله
فهم احکام الهی و عمل به آن، علاوه بر اجتهاد در منابع دینی به «موضوع شناسی» هم نیاز دارد؛ تا آنجا که از «موضوع شناسی» به عنوان مکمل و متمم اجتهاد یاد کرده اند. این امر، بیانگر اهمیت ویـژه موضوع شناسی ـ به خصوص در حوزه های اجتماعی و سیاسی ـ و لزوم بحث و گفتگوی بیشتر، درباره آن است. بر اساس یک پیشنهاد تمامی مباحث موضوع شناسی در قالب سه بخش «چرایی، چیستی و چگونگی» قابل تنظیم و ساماندهی است؛ چرا که این مباحث، یا ناظر به ضرورت شناخت موضوعات (چرایی) است یا ماهیت موضوعات (چیستی) را تبیین می کند و یا به بررسی نحوه شناخت (چگونگی) آنها می پردازد. همچنین برای ارتقای این بحث باید تلاش نمود تا دریچه ای از سمت «موضوع شناسی» به سوی «موضوع سازی» باز کرد و بحث ساخت و ایجاد موضوعات جدید را در دستور کار قرار داد. در بسیاری از موارد «موضوع شناسی» با گونه ای از انفعال و اکتفــا بـه وضـع موجود همراه است؛ به این معنا که دیگران، موضوع را می سازند و ما باید آن را بشناسیم و حکـم شرعی اش را استنباط کنیم، اما «موضوع سازی» یک حرکت فعال برای مدیریت مسایل اجتماعی است و امکان ساخت موضوعات جدید و مورد نیاز را برای ما فراهم می آورد.
مقاله حاضـر بـا نصب العین قرار دادن روش تحقیق کتابخانه ای و در کنار آن، با بهره گیری از تکنیک بارش فکری (بحث گروهی) به تبیین این موضوع پرداخته است.
واژگان کلیدی: موضوع، حکم، موضوع شناسی، موضوع سازی و روش شناخت موضوع
